De laatste dagen volstrekt van slag door het nieuws van de brute dood van Tonio, enige zoon van de schrijvers Adri van der Heijden (A.F.Th.) en Mirjam Rotenstreich. Tonio is vorig weekeinde terwijl hij op de fiets zat, na een feest in Paradiso te Amsterdam, geschept door een auto. Op de hoek Stadhouderskade – Hobbemastraat. Van half vijf ’s ochtends tot half vijf ’s middags hebben artsen gevochten voor zijn leven. Uit de operatiekamer is hij in het bijzijn van zijn ouders gestorven.
Tonio was ambitieus en stond midden in het leven, hij had net te kennen gegeven een Masters te willen halen (hij studeerde media-techniek aan de Universiteit en was bovendien fotograaf). Hij was hun enige zoon en laat hen kapot achter. In een brief die Adri aan vrienden rondstuurde, zat een foto, een zelfportret van Tonio, waarin hij zichzelf heeft gekleed en poseert als het beroemde portret van Oscar Wilde.
Tonio\’s Picture of Oscar Wilde
Tonio is geboren op 15 juni 1988, ik ben de baby destijds als zeventienjarige rakker die Adri adoreerde en als Ossisch schoolkrant-jochie ook nog trots mocht frequenterenen, gaan bezoeken in de Jacob Obrechtstraat in Amsterdam. Heb een zilveren lepeltje laten graveren met zijn naam erin. En het boek Tonio Kröger gekocht, van Thomas Mann – naar wie Mirjam haar zoon verkoos te vernoemen.
In Adri’s nauwgezette dagboeknotities die de Arbeiderspers in 2003 onder de titel Engelenplaque uitbracht in de reeks Privédomein (d.d. 12 november 1998), staat geschreven: ‘Het is de oudste vorm van ruilhandel: Wij doden de tijd, de tijd doodt ons. Gelijk oversteken…’ Zaken als de verlossing van de menselijke ziel of de voltrekking van het Laatste Oordeel, zo suggereert A.F.Th., zullen Leenheer Tijd een rotzorg zijn. Op meededogen hoeft geen mens te rekenen. Maar tegelijkertijd zal deze oerkracht van de pachters op aarde nimmer meer opeisen dan Hem toekomt.. Geen enkel wezen heeft de morele of godsdienstige verplichting om zorg te dragen voor het lenigen van een schuld die groter is dan zijn bestaan vanwege de collectieve last der ‘erfzonde’. De Natuur kent geen goed of kwaad, slechts overwinnaars en verliezers. Zij die omkomen, zij die overleven…
In de krant werd bericht dat de chauffeur een 23 jarige jongeman was. Naar alle waarschijnlijkheid niet dronken. Het ene leven dat tegen het andere werd weggestreept. Het is allemaal niet te geloven. Hoe dit soort calamiteiten te duiden?
Ik herinner me wat dit betreft die pikdonkere, grimmige Western van Clint Eastwood: Unforgiven (1995). Op het moment dat Clint de soevereine sherrif Little Bill (Gene Hackman) eindelijk in het stof doet bijten, vraagt die laatste vertwijfeld: Why do I deserve this? Waarop Clint doodkalm antwoordt, vlak voor hij de trekker overhaalt: Deservance’s got nothing to do with it, Little Bill. Het is een heel gangbare, maar veel minder sublieme illusie dan die bv. op het filmfestival in Cannes – waar ik de afgelopen weken vertoefde – jaarlijks gevierd wordt: dat we in dit leven uiteindelijk allemaal kunnen of moeten krijgen wat we verdienen. Ben je mal.
Shakespeare biedt als immer troost. Weg ouwe albedil, dood, weerhoudt uw schimmen!
Moge Tonio van der Heijden – zoals de besten onder ons te vroeg vertrokken op zijn reis door de Tijd – rusten in Vrede. En moge Mirjam en Adri de kracht vinden om vanaf de bodem van dit verdriet, het verpletterende verlies van hun enige lieve zoon te
dragen. Etiam pro nobis…
Tonio fotografeert zichzelf als de artistieke fotograaf die hij was en verder wilde worden
69 reacties
Comments RSS TrackBack Identifier URI
Sergevanduijnhoven's Blog 
I met Tonio by ‘Dixon’ a year ago. I was so impressed by his natural sweetness & generosity, by his talent & knowledge at such a young age. I eventually introduced him to my daughter who also thought highly of him. Two weeks ago, Fanny needed photos for a portfolio. I suggested her to contact Tonio which she did and he proposed her to do the work (at no cost) thursday the 20th. The photoshoot was done at his parents house and Fanny mentioned that it was a wonderful experience! We are extremely sadened by his death and wish to offer his family our deepest condoleances.
Dag Serge, Adri en ik werden door zijn broer Frans geattendeerd op de website van Loor met jouw in memoriam voor Tonio. Zoals je misschien weet doet Adri niet aan computers en alles wat daarbij hoort, dus ik schrijf deze woorden ook namens hem. Veel dank voor je mooie woorden over Tonio. Die zijn een grote steun voor ons. We willen graag ik contact komen met die Fanny waar haar moeder het over heeft.(zie die Engelse reactie) Uit gesprekken met vrienden van Tonio, bleek dat ze elkaar erg aardig vonden. Tonio heeft haar inderdaad in ons huis gefotografeerd, twee dagen voor zijn dood. Wij hebben haar niet gezien, maar Tonio heeft wel vol trots zijn foto’s van haar aan Adri laten zien, waarop die zei: ‘Dat is een mooie meid,’of woorden van die strekking.Weet jij of iemand die dit stukje leest het e-mailadres van Fanny? Dat zou erg fijn zijn.
Nogmaals dank Serge en liefs van Mirjam en Adri
Beste Mirjam,
Sylvie (moeder van Fanny) heeft contact met mij opgenomen omtrend de genomen foto’s. Ik vind het ongepast om haar emailadres hier op internet te zetten.
Ik zou kunnen zorgen dat het emailadres via Pim jullie kant op komt. Tot slot nog erg bedankt voor de brief die jullie verzonden hebben en mijn innige deelneming aan dit verschrikkelijke verlies.
Joeri.
Ik kan zo voelen wat jullie voelen. Ik moet me door het boek heen worstelen,maar wil het lezen. Het verdriet, de pijn, het gemis wat steeds groter wordt. Wij hebben onze dochter verloren op 21 maart 2011, ook plotseling, aan een longembolie. Ze was nog maar 26 jaar oud. De avond ervoor op de trein gezet, ze was thuis om mijn verjaardag te vieren, de dag erna overleden.
Mijn innige deelneming.
Beste Serge,
Wat een prachtig eerbetoon aan deze jongeman, die bij velen een grote leegte achter laat. Aan hen allen: Sterkte!
Ik ben de bedrijfsleider van de Dixons filiaal op de Kinkerstraat in Amsterdam.
Wij hebben het net gehoord van een klant en zijn erg geschrokken met deze nieuws.
Tonio heeft onder mij gewerkt voor een jaar en heeft ontslag genomen op 3 oktober 2009, ter behoeve van zijn studie. Hij was een fijne collega en een goede en geweldige mens en wij konden veel samen over fotografie praten. Ondanks dat ik hem regelmatig moest wakker bellen om te komen werken,vond ik het heel erg toen hij mee stopte.
Moge hij in vrede rusten.
J.Kantorowitz (ko)
Dixons Amsterdam.
Do not stand at my grave and weep
I am not there. I do not sleep.
I am a thousands winds that blow.
I am the diamond glints on snow.
I am the sunlight on ripened grain.
I am the gentle autumn rain.
When you awaken in the morning’s hush,
I am the swift uplifting rush
Of quiet birds in circled flight.
I am the soft stars that shine at night.
Do not stand at my grave and cry.
I am not there. I did not die.
mary elizabeth frye – 1932
Adri en Mirjam
Zojuist de requiemroman over Tonio gelezen…een verhaal vanuit het hart geschreven.
Woorden van troost zijn er niet en medeleven heeft geen zin want jullie zijn degenen die dit verlies in je hart levenslang meedragen..
Maar vandaag ga ik toch als een vorm van medeleven het graf van Tonio bezoeken.
Door ieders leven loopt een gouden draad die van jullie is gebroken
maar leg er een knoop in.
Pak de gouden draad weer op ondanks die knoop.
Joop
Vaste bezoeker van cafe Zwart.
Zonet de laatste bladzijde van de requiemroman ‘Tonio’ gelezen… Het was een boek dat ik af en toe terzijde moest leggen, omdat ik het te aangrijpend vond, te beklijvend, te confronterend met mijn eigen angsten en doemgedachten. Maar het overkwam jullie wel, en jullie geliefde zoon Tonio… Hij leek me een pracht van een jongen, voor zo’n verlies zijn geen woorden, het verlies treft je tot in het diepste van je zijn, en laat je reddeloos achter…
Pijn heelt alle wonden, zeggen ze, maar sommige wonden hebben zulke littekens achtergelaten dat ze nooit meer weggaan. Misschien worden ze wat oppervlakkiger, wat minder diep, gaan de scherpste kantjes er af, maar dan, als bij het veranderen van het weer, gaan ze weer opspelen, en lijken ze weer levendiger dan ooit. Zo is het ook bij verlies.
Ik moest lachen bij de beschrijving van uw moeder, die jullie half hysterisch nog liever thuishield en opsloot dan je aan de buitenwereld bloot te stellen. Oh, wat herken ik me daarin, ik ben ook zo’n bange, en net daarom confronteerde het boek me zo met mijn eigen angsten. Wat als ik straks mijn kinderen moet loslaten, alleen naar de middelbare school moet sturen… Zo verstrooid als ze soms zijn, wat als ze niet uitkijken?
Wat kan ik jullie nog wensen? Zoals u zelf al schreef, is er geen oplossing… Het enige wat rest, zijn de herinneringen, koester ze, en houd jullie Tonio op die manier levend, in jullie leeft hij verder. En net als ik zijn er heel wat lezers die met jullie begaan zijn, neem die troostende hand maar aan, een mens heeft er nood aan.
Lieve Mirjam en Adri,
Ook ik heb het boek gelezen. Jullie zijn, samen met Tonio, voortaan in mijn hart gegrift.
Tuky
lieve ouders
Ongelofelijk,dat iemand zooo mooi kan schrijven over zooo iets vreselijks,geen letter te veel….
Respect Respect
Heel heel veel sterkte
corry
ik kende jullie zoon en jullie niet, maar hëb “tonio” net gelezen.Het was het meest eerlijke en indringenste boek dat ik ooit gelezen heb. Krijg het niet uit mijn hoofd, blijft altijd bij me. Jezus, hoop echt dat jullie nog een uitweg vinden uit jullie verdriet,heb zelf ook 2 kinderen ,zal dit boek en jullie verdriet nooit vergeten ,dnek ik
Beste Adri en Mirjam,
Sinds begin juli lees en beleef ik (het eerbetoon aan) ‘Tonio’.
De inhoud raakt me en ik geniet van de schrijfstijl.
Ik voel veel herkenning en respect door en voor de grote openhartigheid.
Het is een echt Reqiuem, zo teder en eerlijk, maar ook meesterlijk nabij … een literaire Nachtwacht!
Bedankt daarvoor.
Veel sterkte gewenst.
Groet Sypke
Wat een geweldig boek, ondanks het vreselijke verdrietige onderwerp: de dood van jullie zoon, jullie enig kind. Ik kan het niet loslaten ook al heb ik het nu uitgelezen. Ik heb het gevoel een deel van jullie leven te zijn zo heeft het me aangegrepen. Ik heb gehuild (zelfs zijn rugje glunderde) en gelachen want ook dat bracht het boek met zich mee. Dank hiervoor. Veel sterkte.
Jolanda Geerings
Adri, mijn naam is Adriaan, ik ben twintig jaar ouder dan jij. Jouw bestaan en het mijne hebben niets met elkaar temaken. Herinner je de colleges van De Swart in formele logica, Heyendaalse weg. Ik ben daar samen met een mede studente weggelopen,boos en gefrustreerdHet zou zo gemakkelijk geweest zijn die rare wereldhervormers met hun laarzen naar hun plaats terug te sturen. Maar je kunt met goed fatsoen niet ingrijpen in andermans lesuur
Door Kobi werd ik meegetroond, ettelijke jaren later naar een theatertje in Enschede. We woonden een voorleesavond bij van Adri van der Heijden,we kwamen elkaar tegen in de pauze. Na die pauze las jij de episode Gelaarsd Marxisme voor. Een haarscherpe opname van een klein veelbetekenend incident.
Zien en waarnemen heeft Tonio dus van geen vreemde.Zijn fotowerk zal toch hopenlijk worden geopenbaard?
Een derde raakpunt was een toevallige ontmoeting in Amsterdam in een broodjeswinkel waar Kobi eventjes op haar verhaal moest komen.Tot zo ver mijn paspoort
Nu heb je door de allerlaatste bladzijden van Tonio weer, maar nu op afstand een ontmoetingspunt gemarkeerd.
De zonsverduistering van 8 augustus 1999. Die is in mijn herinnering
voorgoed geladen met wat mij toen te doen sstond:
Kobi’s as, bij mij thuis afgeleverd na haar crematie in een mooie geschenkverpakking, heb ik op die dag op een zeer vroeg uur aan een van onze rivieren meegegeven..
Nu ligt jouw relaas voor mij.
Iedere episode in dat diep ontroerende memento wekt nu bij mij resonanties. Op gepaste afstand dat zeer zeker, want het gaat hier om jou. Maar toch mag gezegd worden dat uit de diepte van je ontreddering een waar kunstwerk is voortgekomen. Zonder de geringste pretentie om een kunstwerk te willen zijn.Wat er in gezegd wordt is universeel, ook al is het een journal intime.
Op één schijnbaar klein detail waag ik mij aan een bijna persoonlijke reactie: Waar Mirjam zegt dat Tonio tot haar laatste dag in haar zal wonen mag misschien worden toegevoegd dat zij èn jij beide altijd door Tonio zullen zijn omhuld. Weet dan dat jullie wonen in Tonio en dat dat zo nu en dan op onverwachte momenten aan de dag treedt.
het is dezelfde ervaring die door jullie kleine bezoekster aan het slot wordt aangeduid als nagelaten energie.
Ervaring heeft mij darvan de waarheid leren kennen.
Houd je daaraan vast in zwakke momenten
In februari/maart 1992 was ik, bij grote uitzondering, ( ik kom zelden in Amsterdam) een weekend bij een vriend in Amsterdam en heb op zondagmiddag, met hem in een cafe een lezing bijgewoond van A.F.T. vander Heijden. Zijn jonge vrouw/vriendin en een kind, een jongetje waren er ook bij. Het kind speelde, terwijl zijn vader voorlas. Op een of andere manier heb ik dit nooit vergeten.
Jaren later, op 4 10 2002, zag ik, op het terras van de Geulhemermolen, de schrijver van der Heijden. Ik wilde zijn privacy respecteren, maar,bij het vertrek kon ik het niet laten en zei: “Wit geer dat geer op ene schriever liekt? (om hem de mogelijkheid te bieden opdringerige mensen te weren). “Hij antwoordde:”Ik versta U niet, maar ik ben wel een schrijver”. We hebben toen een heel gesprek gehad en ik wist zelf niet hoeveel ik van hem gelezen had, maar vooral hoeveel ik me nog kon herinneren. Over de Sandwich, Het leven van een dag, De dochter die haar ouders vermoord had, De vrienden die hun vriend met gips ingesmeerd hadden, maar vergeten hadden de neusgaten open te maken, dus hij stikte.
A.F.Th, vond het leuk en noemde steeds de titels. Hij vertelde dat hij in Chateua St. Gerlach (Valkenburg) logeerde, weg van de drukte in Amsterdam, om zich te concentreren op het schrijven van zijn nieuwe boek : De Movo tapes. Hij vertelde dat zijn vrouw ook een boek geschreven had en dat dit boek nu uitgegeven werd. Ik kreeg een kleine, rode proefdruk van de Movo Tapes, met inscriptie, voor Marianne, Geulhemermolen 4-10-2002.
Gisteren hoorde ik een van de dochters van Harry Mulish praten over een gedicht?brief? van haar vader aan A.F.T. bij het overlijden van zijn zoon.
Wat?
Welke zoon?
Dat kind dat ik toen gezien heb??
Ja, want er is maar een zoon.
Wat erg, wat vreselijk.
Marianne, Geulhemermolen, 27 oktober 2011.
Op mijn 15e las ik “Het leven uit een dag”. Het heeft destijds mijn leven veranderd. Nu lees ik, moeder inmiddels; “Tonio”. Ik kan het niet nalaten paralellen tussen deze twee te trekken, en weer maakt een boek een levensveranderende indruk. Alle woorden schieten tekort om de pijn van zo’n verlies te beschrijven, maar van der Heijden slaagt erin. Jullie zoon leek me een bijzonder mens. Evenals zijn ouders.
Hallo Paco,
Wat een vreselijk drama.
Mijn hart huilt voor jullie.
Jojo
Eigenlijk ben ik nog nooit zo diep onder de indruk van een roman geraakt. Wat misschien komt omdat TONIO geen roman is. Er is niets van gekunsteldheid (hoe waanzinnig mooi geschreven ook), maar rechtstreeks het leven zelf. Niets dat het oppoetst, verfraait, heroiseert…alsof je naar pianoklanken van Eric Satie luistert. Volkomen vanzelfsprekend en tegelijk verpletterend.
Ook ik moest halverwege steeds het boek wegleggen. Vader Adri, wat heeft U mooi verteld over jullie prachtige jongen en Uw beider verschrikkelijk verdriet.
Ik ben een 67jarige Amsterdamsche dame, en ken vele plekjes. Ik zal nooit meer langs de PLEK kunnen lopen zonder aan Uw Tonio te denken. Misschien sterkt het U beiden dat veel mensen dat zullen doen. Ik zag U op de boekenmarkt aan het Y, misschien heb ik toen Tonio gemist;wie kon weten wat U drieen toen te wachten stond.
Sterkte voor U en zijn lieve moeder Mirjam.
God weet hoe vaak ik Adri, Mirjam of Tonio ben tegengekomen toen ik in de Obrechtstraat werkte, tot mijn stomme verbazing in Huize Oldenhoeck, waar Tonio -2 etages hoger- “geplant” is. Dat was dan wel vanaf 1995, toen -als ik me goed herinner- Bernard Haitink er inmiddels woonde. Maar goed, ik hobbelde vaak genoeg in de buurt rond. En de kaasconcièrge, ik weet hem te plaatsen.
Jaren later kom ik ze dus alsnog tegen, heel dichtbij, in boekvorm. Ik kan me niet direct een boek herinneren dat me zo geraakt heeft als dit en DIE plek zal ik nooit meer kunnen passeren zonder te denken aan jullie Zwarte Pinksterdag. Eén ding is zeker, Tonio is in zekere zin onsterfelijk geworden nu, in een fenomenaal, rauw literair monument. Pet af. Het allerbeste.
Heb het boek Tonio gelezen,en het heeft me diep geraakt.Er is zo goed beschreven hoe verschrikkelijk het moet zijn je enige kind op zo,n manier te moeten missen.Het is te erg voor woorden,maar om zo je diepste verdriet te kunnen verwoorden is zo eerlijk en zo reeel en ja verpletterend.Ik wens u en uw vrouw heel veel sterkte.
‘Mijn innerlijke roepstem’, zo benoemt Adri op pagina 1 de stem waarmee hij van binnen, geluidloos, maar harder dan zijn echte stem kan schreeuwen, zijn kind roept. Dat lezende, voelde ik zijn verdriet samengebald.
Want ik vond ik de benaming voor het geluidloze roepen waarmee ik mijn overleden dierbaren zo -vaak nog- zelf roep.
Ik weet niet of deze reactie jullie bereikt, maar heb net het boek Tonio gelezen. Wat een prachtig boek, aangrijpend, ontroerend, rauw,eerlijk, maar vooral wat een eerbetoon aan de liefde! Niet alleen de dood van Tonio, maar vooral zijn leven en liefde voor jullie maken dit een onvergetelijk boek. IK voelde me schuldig om zo te genieten van zo iets tragisch en heb zeer met jullie te doen.
Corine Koot
Het is uit, het was mooi, te mooi bijna. Vanaf het begin tot het eind. Ik ben er kapot van. Heb veel herkend, heb gehuild. Het lijkt bijna of ik de schrijver ken, hij verwoordt zoveel wat ik voel! Lieve Tonio, Adri en Mirjam, we zijn door deze tragiek en alles wat eruit voortvloeit met elkaar verbonden. Het voelt als zielsverwantschap. Mijn dochters zijn van Tonio’s leeftijd en wonen vlakbij De Plek. Die angst dat er zoiets gebeurt, vreselijk, daar is elke ouder bang voor.
Ik zou nog veel meer willen zeggen en raad iedereen aan dit prachtboek te lezen.
Voor elk uur van elke dag wens ik jullie kracht toe. Geloof me, na zo’n drie jaar lijkt het scherpste verdriet wat minder te worden. Maar het gemis verdwijnt nooit.
Veel liefs, Yvonne Annaert
The book and Tonio will for ever be a part of me. I have written a review:
http://www.fr-online.de/kultur/was-hat-ein-schriftsteller-schon-ausser-worten-,1472786,11737342.html
Ook nu nog lezen mensen dit requiem voor Tonio vol respect voor dit bijna niet te delen verdriet. Een presentatrice vindt de vraag ‘hoe gaat het nu met jullie’ wellicht ongepast. Maar ik stel hem wel, met de bedoeling te laten weten dat mensen nog steeds hieraan denken en meeleven. Een prachtig literair hommage!
excellent boek om te lezen over het èchte leven waarin verdriet en de mooie herinnneringen zo ontroerend omschreven zijn.till the end of time
Liéve Mirjam en Adri,
Het boek is nog niet uit, het is eng en onwerkelijk om te lezen, ik wil soms niet verder lezen, het voelt zo onbeleefd naar jullie toe, voel me machteloos, wil wat voor jullie doen maar weet niet wat, kan ook niet denk ik.
Zelf zijn wij ons eerste kind verloren een dochter, kerngezond maar pas twee dagen oud. Dat verdriet gaat nooit weg maar is wel zachter geworden. Ik kan me helemaal niet indenken hoe het is Tonio te verliezen,jullie enige kind, ik hou nu al zo van hem alleen door over hem te lezen en heb hem nog nooit ontmoet, hij nesteld zich steeds dieper in mijn hart, hij doet mij zo denken aan mijn jongste zoon van 16 maanden.sorry zelfs dit lezen moet pijn doen.
ik herken ook de angsten van Adri,ben zelf elke dag bang mijn andere kinderen te verliezen. Zonde want ze zijn er nu.
Wat jullie is overkomen is gewoon te erg, ik kan niet schrijven zoals jullie kunnen lezen maar wel schilderen, mochten jullie ooit een schilderij van Tonio willen dan maak ik het graag voor jullie.
Beste fam van der Heijden,ik heb onlangs het boek Tonio uitgelezen en ik heb enorm met jullie meegeleefd.Wat een prachtige requiem. Wil jullie vanuit mijn simpele ziel een dikke knuffel geven !!!!!
In oktober 2007 hebben ze mijn zoon op net 13 jarige leefdtijd van zijn fiets gereden. Hij heeft een slagaderlijke hoofdbloeding gehad en heeft een half jaar in coma gelegen. Ik kan U hier heel lang over uitbreiden maar het NU is dat mijn zoon ,5 jaar verder volledig rolstoel en adhl afhankelijk is.Gelukkig is er geen lege plaats aan tafel ,maar het is enorm zwaar,want ik heb nu op 47 jarige leefdtijd een baby van bijna 18 jaar in huis en soms is het mentaal en lichamelijk behoorlijk zwaar.Nu is er ook geen begrip meer van de omgeving,want het is al zoooo lang geleden.
Maar voor mij is het als de dag van gisteren . En ik moet het maar een plaatsje geven. Nu kan ik U vertellen dat ik het nooit kan plaatsen!!! het is je kind en dat is het kostbaarste wat je bezit ,Hoe kan je dat nu plaatsen ????
Doen jullie het maar fijn rustig aan met het verdriet ,mijn respect en Tonio heeft voor mij een speciaal plekje in mijn hart gekregen ,en op zijn verjaardag steek ik een kaarsje aan. Een vriendelijke groet en respect en blijven jullie aub doorgaan met schrijven.
Lieve Adri en Mirjam, ik heb net de laatste pagina van Tonio gelezen en het heeft mij tot diep in mijn ziel geraakt.. Ik voel zo veel liefde, compassie en bewondering voor jullie! Elk woord en emotie heeft zich in mij genesteld, ik zal het voor altijd bij mij dragen. Ik heb zelf een dochtertje, de angstdromen die in het boek beschreven staan, zijn mij niet vreemd. Ik wens jullie ontzettend veel kracht toe, in alle momenten die nog komen. Weet dat ik aan jullie denk, voor mijn gevoel ken ik jullie, na het lezen van Tonio. Warme groet, Brenda
Ik ben nu aan de laatste pagina’s van TONIO bezig en ik vind het een enorm aangrijpend werk. Ik heb het gelezen terwijl ik aan het werk was omdat ik bij Blue Boat Company werk dat juist op de kruising ligt waar het ongeval gebeurd is. Zelf steek ik hier wekelijks verschillende malen per fiets over en ik vind het daarom nog levensechter overkomen. Zelfs al zijn we 2 jaar na dato; veel sterkte…
Groet
Ik ben gisteren begonnen in het boek en kan het niet wegleggen. Ik heb mijn man, mijn grote liefde, 3 maanden geleden verloren. Dat is anders dan een kind verliezen, maar de emoties zijn zo herkenbaar. De vragen, het schuldgevoel, het steeds opnieuw beleven van die laatste momenten, soms denk je dat je compleet gek begint te worden. En nu zit ik in de fase dat ik mensen ontloop en het liefst alleen thuis zit met zijn foto’s en dingen om mij heen.We hebben geen kinderen, dus ik ben nu helemaal alleen. Ik heb de laatste tijd veel boeken gelezen van lotgenoten, maar in Tonio worden mijn gevoelens zo goed verwoord. Het geeft mij een beetje steun in mijn grote gemis en verdriet. Ik probeer iedere dag weer op te staan en dingen te ondernemen. En ’s avonds ben ik blij dat er weer een dag voorbij is. Mensen zeggen dat ik “het zo goed doe en zo dapper ben”. Ik ben niet dapper, ik ben aan het overleven. Het leven heeft z’n glans verloren.
Adri en Mirjam, ik wens jullie alle goeds en hoop dat jullie de kracht vinden om met dit immense verdriet verder te kunnen leven. Bedankt dat jullie door dit boek dit intieme persoonlijke verdriet hebben willen delen.
Wat een mooi requiemroman.
Verdriet dat niet verdwijnt…
Weergaloos… Andere woorden zijn er niet voor Tonio. Het boek al maanden in huis, durfde ik het pas onlangs te lezen. Nooit eerder werd ik zo geraakt. Het is van een wrede schoonheid om een geliefde zoon op deze wijze te eren, al had ik het u zo gegund om het boek niet te hoeven schrijven… Ik wens u en uw vrouw alle kracht toe.
Lieve Adri en Mirjam,
Net jullie boek uit over Tonio, alles wat hierboven beschreven is kon ik zelf geschreven hebben. Iedereen die zelf kinderen heeft zal zijn angst bewaarheid zien, dat je leven zomaar kan veranderen in 1 seconden. Wat een ingetogen mooi werelds boek. Wat een moed om dit zo aan het papier toe te vertrouwen en je zo kwetsbaar op te stellen. Het boek en jullie laten veel indruk achter en ik wens jullie veel kracht om te overleven.
Liefs Petra
22 augustus, 2012
liefdevolle kus voor jullie
of als dat teveel is,
iets van warmte of
met rust gelaten worden –
net wat je nodig hebt
maar liefde
Beste Meneer van der Heijden en Mevrouw Rotenstreich,
Vandaag heb Tonio uitgelezen en pas aan het einde durfde ik toe te geven aan de gevoelens die er bij het lezen van zo’n rechtstreekse hartenkreet naar boven komen. Het verhaal doemt op zodra ik met mijn ogen knipper. Tijdens het lezen doemden herinneringen op van jullie gezin, wanneer jullie meneer Rotenstreich aandeden. Ik woonde bij hem in van 1994 tot 1996. Op de overloop op de eerste verdieping keek ik, als 18-jarige die net De Sandwich voor de boekenlijst had gelezen, naar beneden om een glimp van De Grote Nederlandse Schrijver op te vangen. Ik was er steeds van onder de indruk, maar nog meer van Tonio. Wat een prachtige jongen van een jaar of 5. Zo’n mooi koppie! Tijdens het lezen van het boek realiseerde ik dat ik eens eventjes op hem heb mogen passen en dat zijn opa een bouwwerkje van hem op de kast in de achterkamer had staan. Ik herinner me een vrolijke knul. Meneer Rotenstreich sprak vol trots (“een heel slimme jongen”) en met een lach over Tonio en ik weet nog dat hij blij voor hem was dat hij naar groep 3 mocht.
Behalve dat ik geinteresseerd was in het verhaal van Tonio, was ik ook nieuwsgierig naar het verhaal van meneer Rotenstreich. Mijn eerste adres in Amsterdam was de Lomanstraat en ondanks zijn hoge leeftijd, voelde ik me er veilig en thuis. Hij had altijd een bos lelies staan weet ik nog. Samen hebben we Kraichecks Wimbeldon overwinning beleefd. Een lieve, zachtaardige man. Ik had hem een kaart moeten sturen toen ik van Tonio’s dood hoorde, ik had zijn adres. Ik ben de afgelopen jaren zomaar een paar keer langs gefietst om te zien of hij nog in de Lomanstraat woonde. Dat heb ik vorige week ook nog gedaan en toen zag ik dat het huis leeg en in de verkoop stond.
Ik heb het gevoel alsof ik tijdens het lezen van het boek niet alleen een glimp van jullie leven heb gekregen, maar ook alsof ik van de trap af wil lopen om jullie alle vier in de ogen te kijken om het beeld van het gezin bij opa goed te kunnen opslaan en levend te houden.
Sterkte!
Met vriendelijke groet,
Paulien Hilbrink
Dag Paulien,
Veel dank voor je lieve woorden: zij doen Adri en mij goed. Het is fijn om te horen dat je Tonio gekend hebt als klein jongetje en mijn vader als oude, lieve man. Hij zit sinds december vorig jaar in Beth Shalom, een verzorgingstehuis in Amsterdam Buitenveldert. Hij is nog helemaal helder, maar het viel hem steeds zwaarder om voor zichzelf te zorgen, en merkte denk ik ook dat ik het na de dood van Tonio moeilijker vond om hem bij te staan. Ik zag laatst ook dat het huis gerenoveerd was en te koop stond.
Lieve groeten,
Mirjam
Vervolg op 27 oktober 2011.
Inmiddels heb ik Tonio gelezen. Woorden schieten tekort. Ik wilde enkele toevalligheden?? vertellen.
Ik heb het boek gekocht op 15 juni 2012, de verjaardag van mijn jongste zoon Xander 15-6-1975.
Ik vergeet nooir dat ik een keer met Xander ging wandelen. Hij was toen ongeveer 18 jaar. Hij liep een beetje gevaarlijk op de rijbaan, dus ik riep, Xander aan de kant, dadelijk wordt je doodgereden. Zijn antwoord heb/ben ik nooit vergeten.
“DAN WAS IK WEL GELUKKIG GETORVEN!”
Zo een opmerking neemt de pijn en het gemis niet weg, maar, ik denk wel dat Tonio GELUIKKIG gestorven is.
Marianne (Geulhemermolen)
ik heb uw boek nog niet uit maar ben sprakeloos, het is alsof ik praat met mijn vriendinnen van toen ik begin twintig was, de volstrekte eerlijkheid die je alleen dan kan delen. over je woelige innerlijk. nogmaals ben sprakeloos over de openheid en echtheid, het is precies wat ik voel naar mijn kinderen (2) , zo bang dat ze wat overkomen.
Wat kun je zeggen tegen zoveel liefde getoond door een vader voor zijn enige zoon? Wat voor woorden van troost kun je geven bij zoveel verdriet? Dat zou niet opwegen tegen al die warme woorden die de schrijver in al zijn liefde al weergeeft in dit prachtige requiem. Een terecht verdiende ex-libris prijs voor een groots epos. Ik wens U beiden met heel mijn hart sterkte toe met dit grote verlies.
Ook ik heb net het boek ‘Tonio’ uitgelezen. Wat ontzettend ontroerend. Als lezer kun je natuurlijk nooit helemaal weten hoe het voelt om je zoon te verliezen (als je het zelf niet hebt meegemaakt), maar dit boek neemt je zo enorm mee in jullie verdriet dat je het zelf gaat voelen. Zo gek om te beseffen dat ons leven gewoon weer doorgaat en ik, als ik er aan toe ben, weer een ander boek ga lezen en dat voor jullie het leven min of meer stilstaat. Ik wens jullie heel erg veel sterkte.
(Natuurlijk heb ik ook op ‘Tonio’ gestemd voor de NS-publieksprijs, het lijkt mij niet meer dan terecht dan dat deze prijs naar dit boek gaat)
Amputatie noemde mijn Marijke het verlies van ‘onze’ Monique, al weer elf jaar geleden. Wij waren ‘zoals men dat pleegt te noemen’, voorbereid – want kregen 15 jaar daarvoor te horen dat Monique ongeneeslijk ziek bleek te zijn. Een verlies komt dan iets minder hard aan, hoor je mensen zeggen. De plotselinge dood is erger. Leed wordt dus soms met leed vergeleken, alsof de walging van de 1e W.O. die van de 2e W.O. overtreft. Nee, zo ligt het niet. Wat jullie en ons is overkomen, is iets wat nu eenmaal – helaas – deel uit maakt van dit van geweld bol staande universum. Praten en denken over : “Waarom, nodig, onnodig, zin, onzin”, doet er niet toe. Je schuldig voelen is onverantwoordelijke zelfkastijding. Neem dat bij elkaar weg. Enfin, elf jaar later doet wel veel met ouders. Het lijkt (voelt) dan soms zelfs, alsof Monique geen deel heeft uitgemaakt van ons leven (23 jaar lang); sterker, zo af en toe vraag je je wel eens af; ‘Was ze er ooit’. Da’s nog het gemeenste van alles.
En nu ? Vroegen wij ons – kort er na – af ! Wij hebben ons slechts laten leiden door een uitspraak van onze dochter, kort voor haar overlijden : “Laat ons gezamenlijk gevecht van 15 jaar tegen die laffe onzichtbare vijand, niet voor niets zijn geweest; dus . . . . maak er potdorrie wat moois van”. Het is na enige jaren gelukt en vooral daarbij het besef van wat in het leven er werkelijk toe doet. Nuchter beschouwd weten ‘wij met z’n vieren’, als achterblijvers, waar we het over hebben.
Lieve Lex en Marijke,
Een plotselinge dood van je kind, een aangekondigde dood van je kind: een dood kind is een dood kind. Heimwee, gemis en pijn, dat is wat in je leven vanaf dat moment de overhand heeft. Lieve groet, Mirjam Rotenstreich
Doordat Mirjam gisteravond bij Pauw en Witteman aanschoof werd ik weer eens herinnerd aan “Tonio”. Het is inmiddels al weer ruim een jaar geleden dat ik het las, maar nog nooit heeft een boek zo veel indruk op mij gemaakt. Letterlijk tot tranen toe geroerd op diverse momenten tijdens het lezen. “Tonio” is met recht een monument.
Mirjam en Adri, ik wens jullie kracht. Tonio is fysiek niet meer onder ons, maar leeft niet alleen voort in iedereen die hem lief had, maar ook in de harten van honderdduizenden lezers.
Beste Adri en Mirjam,
Wat een prachtig boek heb ik net uitgelezen. Ik ben diep onder de indruk. Wat is het verdriet en de verwarring voelbaar. Ik wens jullie veel sterkte met het dragen van dit verlies.
Net het adembenemende boek Tonio uit. Wat een prachtig, lief, hartverwarmend, ontroerend, soms zelfs grappig (“zelfs zijn ruggetje straalde”) requiem. Het voelt alsof ik Tonio zelf heb gekend en heb zien opgroeien. Ik wil een stukje van een gedichtje dat mijn zoon Kyle (12) ooit heeft geschreven, graag opdragen aan het driemansschap Adri-Mirjam-Tonio:
“Als ik aan jou denk, zit ik gelijk in de wolken.
Alsof je suikerwater in mij schenkt,
net uit de suikerkoe gemolken.
Dat is wat ik denk als ik aan jou denk”
Sterkte Adri en Mirjam. Jullie hebben met Tonio veel mensen diep geraakt.
Beste Mirjam en Adri,
Ik las zonet op internet het volgende :
http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/3341549/2012/11/02/Dautzenberg-sabelt-Tonio-neer-in-De-Balie.dhtml
A>U>B ga hier niet op reageren. Deze Anton Dautzenberg is nl. compleet de weg kwijt. Verspilde energie; wat mij betreft net zo’n kwal als die van Gogh. Gewoon jalouzie; dit type mens weet nl. niet wat echte liefde is – betekent. Ik heb ziels medelijden met mensen als Anton en Theo.
Er is een genie nodig om ‘de nachtwacht’ of ‘who’s afraid of red yellow and blue’ te schilderen ( cq een boek als ‘Tonio’ te schrijven). Maar iedere gek kan er met een stanleymes doorheenkerven, en zo in het nieuws komen
Dautzenberg: Wat een armoede!
Adri en Miriam,,
Het boek net uit: het was troostend in het krampachtig stillen van de pijn om het heengaan van mijn gelukkige en getalenteerde zoon van 26 jaar,,Nu 6 weken geleden.Ik kan alleen maar lezen nu, Het leidt af van de pijn. Bij de passage over jullie vertwijfeling ten aanzien van zijn lijden in de nacht, besloot ik jullie op een of andere manier te contacteren. Vergeef me.. ik wil niet opdringerig zijn. Maar een ding weet ik zeker: mensen die in coma liggen en klinisch dood zijn hebben geen pijn, zij lijden niet..Ik weet dit omdat ik in coma lag en klinisch dood was 30 jaar geleden.Veel later las ik 100 klinisch dood ervaringen van Moody. Deze bevestigden datgene wat ik had meegemaakt op de Intensive care.. Misschien troost het jullie een beetje.
Dank voor het boek. Je doet recht aan Tonio en ik heb respect voor de integriteit van schrijven en rondom publicatie.
Jullie boek troost mij een beetje, dank hiervoor.
Pauline.
.
Adri en Mirjam,,
Het boek net uit: het was troostend in het krampachtig stillen van de pijn om het heengaan van mijn gelukkige en getalenteerde zoon van 26 jaar,,Nu 6 weken geleden.Ik kan alleen maar lezen nu, Het leidt af van de pijn. Bij de passage over jullie vertwijfeling ten aanzien van zijn lijden in de nacht, besloot ik jullie op een of andere manier te contacteren. Vergeef me.. ik wil niet opdringerig zijn. Maar een ding weet ik zeker: mensen die in coma liggen en klinisch dood zijn hebben geen pijn, zij lijden niet..Ik weet dit omdat ik in coma lag en klinisch dood was 30 jaar geleden.Veel later las ik 100 klinisch dood ervaringen van Moody. Deze bevestigden datgene wat ik had meegemaakt op de Intensive care.. Misschien troost het jullie een beetje.
Dank voor het boek. Je doet recht aan Tonio en ik heb respect voor de integriteit van schrijven en rondom publicatie.
Jullie boek troost mij een beetje, dank hiervoor.
Pauline.
.
Omdat je me van Tonio laat houden; het peutertje,de kleuter, de jongen, de puber…..ik zie hem dribbelen,stappen, groeien,…ben ik dankbaar…
een oma die soms niet goed beseft hoeveel geluk ze heeft…
Diep ontroerd, na het lezen van Tonio.
Veel sterkte bij het verder leven zonder hem.
Beste Mirjam en Adri, net jullie op tv gezien, dapper hoor Adri en wat deed je het knap. Recht uit het hard was ik bij toen Mirjam vertelde..
Wat goed dat dit zoveel mensen berijkt, ik vind jullie best heel dapper..
Veel sterkte, kracht, gewenst, groet Sanne tc
Oke hard hat ik tussen ” willen zetten, ❤ hout moet, maar houd ook moed… 😉 liefs tc
College tour net gezien.
LIEFDE-MYRIAM-ADRI-TONIO.
VERLIES-MYRIAM-ADRI-TONIO.
Hoe diep moeten jullie gaan,
Hoe mooie mensen zijn jullie erdoor geworden.
Hoe knap dat jullie verder kunnen.
ik was bang, nu niet meer. Adri en Myriam kunnen verder.
Wat een onmenselijke prijs hebben jullie moeten betalen, maar….
ik geloof en vertrouw dat Adri nu nog mooier zal schrijven, want alle
ijle en ijdele dingen zijn weggevallen.
Marianne Geulhemermolen.
Zelf ben ik een paar maanden ouder dan Tonio zou zijn geweest wanneer hij nog zou leven. En het idee dat dit alles wat geschreven is daadwerkelijk gebeurd is, is zo onwerkelijk en bizar dat het mij de rillingen geeft als ik eraan denk dat dit allemaal ook echt gebeurd is.
Op een rare manier die ik niet kan beschrijven voel ik me verbonden met jullie ondanks dat ik jullie niet ken. Dit boek laat zien hoe bevoorrecht wij allemaal zijn dat we leven. Ik wens jullie vanuit de grond van mijn hart nog heel veel sterkte toe.
Ik zit nog midden in het boek Tonio. Wat een aangrijpend verhaal. Het is in het leven oneerlijk verdeeld. Ik ben namelijk een kind (van 32) die geen ouders meer heeft. Ik had jullie graag geadopteerd als ouders, want ik vind jullie fantastische mensen!
Als ik niet lees, betrap ik mezelf erop dat ik soms aan ‘Tonio’ denk. Daarom gezocht op Facebook (mooi dat zijn pagina nog open is) en Google, zo op deze site beland. Zo’n mooi boek verdient een bericht. Ik wens iedereen die Tonio gekend heeft, met name zijn ouders, na ruim drie jaar, alle sterkte toe.
Nadat ik het boek’Tonio’ gekocht had ben ik er niet meteen in beginnen te lezen. Ik durfde niet. Na een paar dagen heb ik de stap dan toch gezet. Op vakantie heb ik niet verder gelezen omdat het boek mij opslorpt en een tijdje versuft achterlaat als ik stop met lezen. Nu, terug thuis, ben ik weer begonnen. Vaak krijg ik kippenvel en tranen in mijn ogen en nog vaker herlees ik bepaalde zinnen of stukken omdat ze zo prachtig en mooi zijn verwoord. Wat een talent heeft u en wat een kracht om zulk een mooi boek te maken over het moelijkste wat een ouder kan meemaken.
Ik wens jullie, vanuit het diepste van mijn (bang) moederhartje veel sterkte en moed om hiermee te leren leven,
Liefs,
Sophie
Mooier dan dit kan een boek niet woorden… Het heeft mij als jonge moeder diep ontroerd. Uw beschrijvingen van de kleine Tonio zijn zo prachtig verwoord dat ik u alleen maar dankbaar kan zijn: u heeft me beter leren kijken naar het leven rond mij. Ik draag jullie mee in mijn hart.
Aan de Ouders van Tonio,
Het lezen van uw boek Tonio houdt me vanaf bladzijde 1 bezig in het gewone dagelijkse bestaan.
Ik ben voorbij de helft van het boek waarin U beiden zover bent gekomen om in alle details te moeten willen weten waar Uw zoon de laatste uren van zijn leven mee bezig is geweest en met wie hij deze gedeeld heeft.
Geen Paradiso maar Wibautstraat.
Het gebeuren is zo indringend beschreven en maakt op mij juist zo’n indruk omdat elke fietsende Amsterdammer het punt van het fatale ongeluk kent. Voortdurend een risico.
Ik ga door uw schrijven over uw zoon mal denken.
Misschien heeft hij mij wel geholpen bij het uitzoeken van een fototoestel in de Kinkerstraat of printer, een cartridge? “Kan ik u helpen? Ik zou het niet weten.
Langs mijn huis gefietst via het Vondelpark naar de Baarsjes?
Elkaar gepasseerd op de fiets in het Vondelpark ergens naar toe?
Ik heb uw zoon nooit gekend maar is door uw schrijven dichtbij.
Vriendelijke en lieve groet voor u beiden,
Ben jij Tjammie, halfzus van Linze? Wil je me antwoorden? Groetjes, Monique
Nee ben ik niet. Ik ben Serge van Duijnhoven uit Brussel.
Ik ben bezig Tonio te lezen. Tussendoor wil ik elke foto van hem zien en ik zoek ook naar de foto’s die hij zelf gemaakt heeft. Wat een eerlijk boek over het gezin van der Heijden! Ik ben diep geraakt.
Eindelijk durfde ik het dan aan. Ruim 7 jaar na dato. Ik weet nog dat het nieuws dat uw enige kind dodelijk was verongelukt, me lang niet heeft losgelaten. Tranen met tuiten heb ik gehuild bij het lezen van Tonio. Wat een prachtige jongen is hij! U ziet, hij komt voor iedere lezer opnieuw tot bloei. Dat is uw verdienste, vader van Tonio. Ik hoop toch zo dat u de schaamte en onzekerheid (die ook ik, bijna 56 jaar, kleuterjuf, er maar niet onder krijg) voorbij bent.
Ik zag u, moeder van Tonio, een keer op televisie een prijs in ontvangst nemen voor uw man en weet nog goed dat ik dacht “wat een mooie en sterke vrouw. Zo respectvol ook”. Ik ben zelfs naar de keuken gelopen om mijn man erover te vertellen (ik ben ook al lang samen met hem). Ik hoop toch zo dat u beiden alweer in de andere dimensie van de wereld bent kunnen komen. U verloochent uw zoon er echt niet mee. Integendeel.
Het zal wel raar zijn, maar ik wilde u toch echt nog een bericht sturen, en hoop dat dat via deze weg aankomt. Trots mag u zijn op hem, uw boek, elkaar! Mislukt? Nee! Dat u veel liefde en geluk (mag ook uit herinneringen geput zijn) op uw weg mag tegenkomen. Het ga u goed, Birgit