NO DAM ID
THAT IS THE REAL
DIAMOND
ANONIMITY
IS THE NEW
FREEDOM
THEY WILL TRY
TO DESTROY
me
BUT I WILL
FIGHT
TO LIVE
NOT IN WAR
AND TYRANNY
BUT FREEDOM
AND
PEACE
AMEN
Advertenties
No More Chains! Im Memoriam Ali Haurand (1943 – 2018)
De Duitse jazzlegende en contrabassist Ali Haurand, uit Viersen Rijnland Westfalen, is niet meer.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd Ali geboren, die in de jaren Provo zou worden in Amsterdam en accentloos Nederlands sprak, uit een affaire tussen een Duitse communiste en een Franse verzetsstrijder. Vader Haurand werd gefusilleerd voor Ali in 1943 het levenslicht kon zien. Ali was bassist van Jacques Brel in 1966 gedurende diens tournee door delen van Duitsland en Belgie, en Ali en ik werden in 2002 plotseling vrienden. We hebben veel gespeeld, hij is op al mijn albums met Dichters Dansen Niet sedert 2003 te horen, in geraffineerde mixages van onze frequency cowboy Fred dB. Ons laatste gezamenlijk optreden was op 12 maart in 2014, tijdens de presentatie van het album Vuurproef (Nieuw Amsterdam). Ik had Ali die nacht laten logeren in dat miezerige hotel aan de Prins Hendrikkade, waar Chet Baker anno 1987(geloof ik) zijn Fensterstuerz heeft gemaakt. Ali heeft met Chet gespeeld, gedurende diens laatste jaren. De letterlijk in de goot gevallen Chet Baker is als onbekend lijk een hele tijd bewaard gebleven in de koelcellen van de Gemeentelijke Opruimingsdienst. Iedereen dacht dat het om een tandeloze vreemdeling of clochard ging die verdwaald was zeker. Ali wist wat er vermoedelijk gebeurd was, die avond dat Chet uit het raam kukelde. We hebben het onthuld tijdens de show in die mooie rode zaal van de Brakke Grond. Maar weinigen die het mee hebben gekregen. Het staat ook in Vuurproef. Maar dat terzijde.
Mocht je hem nog niet kennen, maak kennis met de onwezenlijk mooie muziek van deze snarentovenaar.
Ali Haurand.
RIP
Ik was net een brief aan hem aan het schrijven, toen ik erachter kwam.
Raar maar
waar.
“Vandaag schreef ik een brief aan mijn muzikale vader Ali Haurand, bassist van het mooiste lied dat ik ken: No More Chains. Ik heb het vaak met Ali en later ook met Ed en Fred mogen spelen als Dichters Dansen Niet. Onder andere in Armenie, Yerevan. Tijdens de Dag van de Genocide, op 24 april in 2012. Toen ik de brief wilde versturen, merkte ik dat ik een oud emailadres had. Ik wilde Ali even bellen, maar zijn tel. nummer bleek niet meer in mijn telefoon te staan. Ik surfde naar Ali´s homepage op Facebook. En kwam erachter dat Ali kort geleden, op 28 mei jongstleden, was overleden. Ik was jammerlijk te laat. Hieronder de brief. Ik heb zijn geliefde weduwe gebeld, Doris, die ook nog in de brief geadresseerd wordt. En de brief alsnog verstuurd. Ik had nog zoveel mooie muziek met Ali willen maken. Maar ik ben hem dankbaar, voor alle zielsdiepe en heerlijke muziek waarmee hij mij en zoveel anderen heeft weten te raken. He Ali, ouwe Provo! No More Chains makker. Hier komt ie…”
Ali Haurand speelt No More Chains op zijn grande dame uit 1860
To Ali Haurand
Viersen Germany
–
´s-Hertogenbosch NL, 21.06.18 – start of summer
Dear Ali old pal,
as you might have noticed because of my neglect of you in the last years, probably something was going on in my life. There was. And is. I hope you will forgive me for sharing some of my current friendly enthousiasm and perhaps a bit too fervourous esprit with you. But I think you can handle it, you ouwe Provo! Sharing is the primal principle of life. Every cell and nucleus bears testimony to this fact. Even some secrets can be shared, with good friends. One of them, an important one, is you. I pondered a lot the last few months. So much has happened in my life. I lost everything: my house, my loved one and her innocent child, friends, confidence, belief, espoir, esprit, hope. Almost my life.
I tried to kill myself. 10th of May. Slowly, breath by breath, step by step, I crawled back on my back and learned to stand back up on my feet again. By myself. But with the tender help of some of dearest of souls. Sorry for not reaching out while I was in trouble, but I kept my surrender to the sweet brother of sleep, deeply burried in my heart, a dark and treacherous secret – there where usually the core of life should live. Remember the dog you once had, and that you burried in your garden… After my return from the far-from-rotten state of Denmark at the beginning of May (where I visited Lea – a wonderful bright young Danish lady I met in Amsterdam), something happened.
–
Et resurrexit. I felt wonderfully and consciously alive again. I wrote and write verse after verse after verse. Cristal clear little canto´s, words sharp and beautiful but light as the feathers or plumes with which they are scribbled on paper in my white little Leuchtturm Notebook. I write with my bare hands. As well as with my mind. In disembodied utter concentration; waiting for the words to flow. And these words, the more they flow, the more they seek the destiny of truth. Veritas. A deeper truth. Patterns that I could not see and feel before, keep on emerging. Where the verses come from? I honestly do not know. But often it is as if many light voices are having fun in jotting in quite a few lines that are as sharp as they are funny, and full of insight into how to use space in poetry.
DDN speelt No More Chains live in The Sugarfactory Amsterdam, mei 2005
Today I jotted: “I am like a mirror. Whatever you see in me / is who youare likely to be / look at you / we are all like / mirrors”. And: “I danced a lot with the devil / A bit too much perhaps / but that awful one / in fact did help me / find my path … Me too carries a lot of demons / housing in my body / and my brain / … I decided to no longer hate them / it is not me or them / I have decided it is time / to now smoke a peacepipe / … / and to start another kind of dance / to put something right /”. And: “Poetry is setting fire / Good counsel is expensive / And the best deeds like the worst one / come at really heavy costs / Verse can be inflammatory / the hour has come to honour the fire / and again, the sun / follow an age of peace / and reunification / it is necessary / to do things right / and make the truth / once more real/ly beautiful and / possible”. For the rest, I presume that the current flow simply stems firstly from some recently rebranched or newfully connected braincells and an intensified traffic of impulsery transmissions through the seemingly boundless network of our synapses. Perhaps with help of currently careful doses of the right medication: 10 mg ecitalopram (anti-depressant) and two pills of amantadine (against Parkinson).
And secondly, more importantly, from a willingness to really come clear with me, myself and I. To sober up. Repent for some of my sins, rightly so. And to restart from scratch. I spend many a day astray, walking through the city or nature, where I sit down and right and meditate without any rush. I am curious, and have an open mind. And that mind realized something as urgent as precious, it seems. Therefore, I send you these verses in these twelve little cantos on what it is really about to my appeal. I can only write it in Dutch. Forgive me for this, it is not very considerate. I hope you can find a translator who is capable and willing to translate the verses for you into German if necessary (but you can very well read Dutch, don´t you?)- and possibly others you would like to share it with, if you dare or wish to care for the substance of the matter. Feel free of course. And not obliged. But it is fresh, amazing stuff that I dare to think, deserves to be read and perhaps even recited in as many tongues as possible. And with as soulful or jazzy a music as possible. No More Chains! If not for wisdom or beauty, then let it be for joy. Or both. It appears to me, to be some kind of regained Taoist verse in the costume of our current age. It is the voice of Twan Tse as well as Horus, I believe, but perhaps also of old shamans or lyrics that shiningly pierce through. Even though imagination. Indeed through verse. The tongue of good old Will(iam Shakespeare)/ Where there´s a will/there is a play. And where there´s a play, there shall be music… Real music. Your kind of music. The most beautiful gift man has created for himself but equally so for his next of kin.
We can build those kingdoms of music and pleasure deep in ourselves. With reverance to the light, the fire, the earth, the sun. And all the stars we stem from. It is time for the fourth hour/Horus to come forth. To make things true again, not through mercantile deceit or vicious shrewdness, but with gentility, humanity and grace. Elegance. We forgot quite a bit about these traits. I have just started, with sharing these verses about what really, really matters in our painful but also joyful lives, with my closest friends. And you are certainly one of them. Thanks to all gods for that. But most of all thank you, dear Ali. I love you brotherman. Namaste! And my tendrest of regards to the beautiful Queen at your side: Doris. Rapunsel with her long, long hair.
–
Big hug, one wink, and a whole lot of bliss!
–
Serge
Meer moed dan succes
MEER MOED DAN SUCCES
I
Sommigen
hebben meer moed
dan geluk
niet alles
is een strijd
van goed vs. kwaad
en vice versa
verzoen ook zelf
Geest en Beest
trek erop uit
ga erop af
zonder afkeer
of pudeur
maar met open
vizier
kom tot inkeer
II
Wie alleen
nog maar
contact maakt
met zijn online
bubble brandt
zijn synapsen door
het gaat er niet om
wijsneus te zijn
maar speurneus te blijven
III
Zeg later niet dat we
het nooit hebben geweten
als alle gletschers voor onze ogen
wegsmelten, de oceanen steriel
worden net als onze akkers
als bijen en insecten worden
uitgeroeid in alarmerend tempo
als onze bol van plastic aan het worden is
een vuilnisbelt of Paaseiland
waar niets meer groeien
wil en waar
het stinkt
het scenario ontrolt zich
onder onze ogen in hyper
reality, prime time
online, live in het echt
en op tv; we staan erbij
en staren ernaar, te murw
en te naar om
te beseffen
wat we zien
zeg niet dat we niet weten
dat die oude Zondvloed
uit de steentijd juist
in onze toekomst
nog moest
komen
IV
We leven in tijden van toenemende
chaos, entropie, ontladingen
van allerhande knetterende
energie. Een tijd van
deconsolidaties
Aufforderungen zum Streit
in plaats van Zum Tanz
we spelen poker
met ons lot
en werpen fiches op het laken
gemutileerde lijven in de strijd
waarop getattoeëerd staan
de emblemata
van ons Utopia:
vrijheid, gelijkheid
broederschap en privacy
als ook ons recht
op recht en
(v)rede
V
We leven in een tijd van
algehele degeneratie
van de vrijheid om de vrijheid
roem om roem, macht om macht
controle om controle
van maximale veiligheid
en maximale achterdocht
een tijd van een fundamenteel
gebrek aan vertrouwen
vooral in de ander
maar eigenlijk
in onszelf
We leven in een tijd
die we nauwelijks
nog snappen
en die – zo lijkt het –
steeds sneller verandert
en devolueert in steeds fellere
acceleratie met ons
in het schuitje voor
de volgende looping
eerst nog even
de diepte
in duikt
voel het kolken
in onze onderbuik
het knorren van onze maag
VI
Het is hoog tijd
de hoogste tijd
om op te staan
samen te komen
tezamen te staan
bij dit tentamen (suicide)
kijk naar je hand:
elke vinger is anders
iedere ander is anders
en gelukkig maar
anders was het
hier nog saaier dan
het vroeger al was
V
Nu kunnen we
in deze krankzinnige
tijden niet klappen
in ons eentje
maar we kunnen in
ieder geval wel de handen
gezamenlijk ineen
willen slaan, dat
slaan doet geen pijn
daar gaat het om
elkaar geen pijn
te doen
VII
Geen knipmes
maar een knipoog
maak het heidens
maak het heilig
maar vooral:
maak het waar
bepaal voor jezelf
jouw eigen waarde
schat de dingen op
hun simpele maar ware aard
maak het woord weer
tot vlees, en geniet
van de liefde en de eer
van het leven en het leven
van je naasten en je vrienden
die in dit leven helaas
op een paar van die vinger-
vlugge kootjes van je
zijn te tellen
ontdek wat kostbaar is
niet volgens de beurskoers
die stijgt en daalt als de Koersk
maar weeg alle mensen
rechtvaardig dus
met mededogen
op de weegschaal
van je eigen ziel
VIII
Ook wie beroemd is
zal zijn werkelijke eigen-
waarde in de onbekendheid
van zijn of haar privacy
ontwaren
wie wil overleven
weet dat hoe meer men
in het openbaar (ver)schijnt
hoe groter de kans
dat men al voor
de pauze weer uit
het gebouw verdwijnt
(!)
IX
Privacy is net zo een
heikele, heilige kwestie
als vrijheid, gelijkheid
broederschap die hopeloos
in de knoop zijn geraakt
met de halsdikke touwen en
ijzeren tuigen van de bankensector
en de neoliberale vrije markt
die liegt dat ze barst
en misbruik maakt
van andermans zaak
die kanker van de groei
om de groei en het profijt
om het profijt om het
eigen profijt
die alle ziel uit onze con-
sumentenlevens wegzuivert
uitknijpt en decimeert
Om die knoop te ontwarren
is sluwheid nodig en een myriade
aan soepele, handige handen
vuilnismannen die het vuil
bereid zijn op te ruimen
de mouwen op te stropen
de straten van ons leven
schoon te vegen, de parken
in onze geliefde wijken
bij te houden, de bomen
en de bloemen watergeven
de verplegers die onze ouders
op handen naar
hun laatste tehuis
heen dragen
zij die belangeloos zorgen
voor maatschappij, gezin
(on)bekenden en natuur
en die waarachtig meer verdienen
dan bankiers of ander sjofel grut
dat over de ruggen van de samenleving
speculeert en renteniert
IX
We zijn veel te hard op weg
diverse oerzondes
weder te begaan
de tijd tikt en al is het laat
het is nog niet gedaan. Het is
tijd voor een salto in de cirkel
van het leven. Een Summersault
un mouvement en revolte hup los
van alle priet- en leugenpraat
Nu is de tyd weer daar
voor ware Dageraad
voor een Umwertung (ALLER Werte):
stel ieder voor jezelf de vraag:
wat is werkelijk de moeite
van het aardse leven waard?
alles of niets; aan ons de keus
wie liever kiest voor alles
kieze ook voor allen
en alles op de schop
niet om te schoppen
maar te scheppen
Time for a reshuffle. New balls
please. No more primates
(#MeToo!) Nieuwe ballen
astublieft! Alles topsy turvy
de kaarten fair opnieuw
geschud. Wat wit was
wordt nu zwart
wat nu goedkoop wordt
ingeschat verdient
gewoon weer wat
het eigenlijk waard
respect en veel plezier
met al het
Nu en
Hier
XI
Het is tijd voor een confrontatie
opdat in pais en in vrede de Rede
kan oordelen over de ultieme
vraag van wel en wee:
wie valt er echt
te vertrouwen?
wat is waan of leugen
en wat is werkelijk
waar?
wie precies is die Gutmensch
die overal beschimpt wordt
en wie is er de moordenaar?
oordeel onbevooroordeeld
rechtschapen, heb begrip
voor wie de grenzen al te ver
verkent. Een tik op een van
die al te vingervlugge kootjes
die het vertikten om de handjes
braaf ineen te slaan
XII
Luizen in de loopgraven
slaan net zo goed over
van de kruinen der soldaten
naar de schouders van de
aanvoerders en generaals
leer eerst maar eens
wat werkelijk
waar
is daar waar
je bent, leeft en staat
pas dan ontstaat
waardering
voor wat alle dingen
werkelijk waard
breek niet die mooie schalen
maar herstel de krassen
op de oppervlakte
van het zuiverste kristal
waarin het leven
zelf zijn zuiver hart
bewaart, het heldere
glas waarin verleden en
toekomst zich te allen tijde
spiegelen aan elkaar
nʌmʌsˈte
Serge van Duijnhoven
18.06.18
Voorbij de Verenigde Naties (over wat er echt op het spel staat met het WK in Rusland)
Wat is een despoot anders dan een mens die zichzelf met de dwingende hand van zijn staat, tot God heeft verklaard? Een vrije mens, kan geen despoten dulden. We blijven mensen en geen Goden, ieder van ons. Of we nu rijk of arm zijn. Blank of zwart. Man of vrouw. En alles daartussen. De lasten van tyrannie zijn voor iedere samenleving te astronomisch om in duiten uit te drukken. Elke despotie eindigt in tyrannie, tyrannie in oorlog, oorlog in bloedvergieten. Vladimir Putin is ongetwijfeld een despoot te noemen. Hetzelfde geldt voor Kim Yung-Un, Bashar Al-Assad, Lukashenko, Erdogan, Het Huis Saoud, En nog velen wiens naam we gelukkig nog niet kennen.
Het feit dat het WK2018 in het tyrannieke Rusland van deze KGB-President gehouden wordt, duidt erop dat de FIFA als het erop aankomt net zo veel lak aan mensenrechten heeft als gastheer Vladimir Putin. Met wie de sportwereld hoe dan ook goede sier zal moeten maken, zoals Gastheer dat op karaktristieke wijze probeert af te dwingen over zijn gasten uit de rest van de wereld. Vergis u niet, als u straks al die krijgjes op de groene velden van Moskou of St Petersburg en wellicht tot aan Smolensk, voor de buis zit te bewonderen. Alle goals die worden geschoten, kunnen heel goed als de knallen zijn van de kogels die nog volgen.
Copyright: Daily Express Vladimir Putin and FIFA President Gianni Infantino
Een despoot kan enkel dicteren, vanuit het zwaarbewaakte cachot van “zijn eigen” natie. Een oorlog ontvlamt er nog vooral omdat er naties zijn die naburige naties (of smakelijke delen daarvan) menen te moeten domineren of usurperen. Als we een wereld zonder oorlog of despoten willen, waar de vrije wil kan existeren en bloeien in weerwil van de opkomst van allerhande tyrannieke regimes en ressimentele krachten, dan zou de vrije wereld toch echt met wat meer scepsis naar die Wereldkampioenschappen dienen te kijken. Wie wil zwijgen, denke aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn. Nu hangen er geen Nazi-vlaggen op het Rode Plein. Maar we mogen nooit vergeten welke Hamers en Sikkels nog niet zo heel lang geleden dat prachtige plein de bloedrode kleur hebben gegeven waar de naam naar verwijst.
Als we werkelijk een wereld zonder oorlog of despoten ambiëren, zouden we beter voorbij het concept van de natiestaten durven denken. Met het grootst mogelijke respect voor de regio´s waar alle volkeren der aard tot in de bodem geaard en voortgebracht zijn. Het gaat niet om de natie om de naties of de nazis´s, zoals het ook niet om de vrije markt gaat om de markt of het geld. Het gaat om de vrije wil. Die staat er op het spel. Het klinkt misschien pathetisch, maar helaas wijst alles erop dat het dat niet is. Dit soort cri-de-coeurs zijn precies wat ze zijn: kreten uit het hart. We beleven een existentieel moment. De vrijheid en democratie staan overal op het spel. Spelen en voetballen we mee met de bruten? Of spelen we liever ons eigen spel. In vrijheid. Met plezier. En met respect voor ieder individu. We zouden niet in een wereld moeten willen leven, waarin algoritmes ons gedrag bepalen en wat we geldelijk verdienen niets meer te maken heeft met wat die in potentie empathische ziel van ons nu werkelijk VERDIENT. Omdat hij of zij het als een goed mens die teder en bezorgd is voor zijn naasten, zich niet als een despoot wenst te gedragen. En omdat de geest van de mens nu eenmaal het beste in vrijheid gedijt. Evolutionair. Planetair. Misschien wel universeel. Het is aan ons allen om al of niet een grens te trekken in het zand van onze beschaving. Alvorens die grens niet meer door onszelf maar door de despoten en hun lemmingen aan ieder van ons zal worden opgelegd.
Het is het maar al te bekende heetgebakerde adagio: Waarom zou een autoriteit ook autoritair moeten zijn als zij autoriteit wil genieten? Autoriteit dient men te verdienen. Met de nadruk op verdienen. Want dat is niet in enige mercantiele term van pecuniaire belonig uit te drukken. Een Heer te zijn zonder te heersen, is de grootste eer die er op deze aarde te behalen valt. Als de vrije vlam niet uit wil gaan, zouden we eerst maar eens rechtop durven gaan staan!
Serge van Duijnhoven (1970) is dichter, historicus en frontman van de band Dichters Dansen Niet.
POST SCRIPTUM: Toen ik bovenstaande stukje opstuurde naar de redactie van het soms verfrissende babbelprogramma Jinek, kreeg ik volgende veelzeggende reactie:
- Serge Van Duijnhoven!
Geen tijd voor haters, misschien tot snel
👋 - Haters?
- Jammer genoeg weet ik niet wat je bedoelt, ik ben maar een chatbot
- Dan weet je blijkbaar niks van haat noch van liefde.
- Ik begrijp je niet. Klik anders even op ☰ , dan vind je misschien wat je zoekt.
- Precies! Wat ik van jou in deze chatbox zie, wil ik liever niet zijn. Zeker niet. Liever kan ik hier niet meer voor je zijn.
- Sorry, daar heb of geef ik geen antwoord op.
- Ik wel: zo ziet een afscheidsbrief zonder liefde eruit in een wereld zonder ziel.
Van München naar Sentosa (in flagrante delicto)
Woorden: 785 – Auteur: Serge van Duijnhoven
Ik zat met mijn geliefde op bank te kijken naar BBC2, waar een verslaggever live gewag deed van de triomfantelijke aankomst in Singapore van Kim Yong Un in zijn gepantserde Maybach limousines, even later gevolgd door Donald Trump in zijn ‘darkmatter-coloured-cadillac-motorcade´. Het was fascinerende televisie, want voor onze ogen leek zich tijdens dit breaking news iets historisch af te gaan spelen. De Geschiedenis betrapt, in flagrante delicto. Iets wat in een klap een Nobelprijs van de Vrede waard zou moeten zijn.
Maar het was bovenal fascinerend, omdat de verslaggever gaandeweg zijn live-verslag steeds meer de kant van het becomentariëren op ging. En daarbij gevaarlijke en voor hemzelf zou later blijken, fatale grond betrad. De verslaggever probeerde, wars van die krankzinnige mediawaan van iedere dag en elk moment, dit nu al historisch verklaarde moment vanuit een wat universeler perspectief te bezien. “Als we deze top dan toch tot mythische proportie op willen blazen,” sprak hij omineus, “wat is dit tafereel dan anders dan een vuile handdruk tussen een leugenaar met een ego zo groot als 350 miljoen gorilla´s, en een quasi-knuffelbare kobold met het bloed van miljoenen onderdanen onder zijn nagels? De wereld zou beschaamd moeten zijn bij de aanblik van deze Molotov en Von Ribbentrop. ”
Ik kneep mezelf en mijn geliefde in de armen. Ook de studio-host was te verbluft om in te grijpen. De renegate verslaggever hapte naar adem, maar kwam nu echt pas op stoom: “Moet de internationale gemeenschap zich eigenlijk niet eens afvragen, of men zich wat opener dient te distantiëren van deze allerwreedste dictator en grootste leugenaar op aarde? Willen wij het lot van onze wereldvrede in handen leggen van deze twee leiders met plutioniumbommen die niet beter weten dan dat ze nog primaten zijn! Hashtag Not US!”
Op dat moment gaat er iets mis in de studio. Flikkerend beeld, flitsen, ruis. Plotseling zien we de verlsaggever op gekantelde wijze weer in beeld verschijnen. De man kijkt vastberaden de camera in, met een priemende blik die duidelijk buiten beeld is gericht. Mijn lief en ik zien dan hoe de man kabeltjes, een transmitter en zijn “oortjes”, ruecksichtlos op de grond smijt.
“You´re fired!”, giert mijn geliefde het uit. In een imitatie van tovenaarsleerling The Donald uit The Apprentice. Ik ben vol ontzag voor wat we zojuist zagen. Maar wat zagen we nou eigenlijk? Een dronkaard, een profeet? Een journalist die eindelijk de waarheid durfde (s)preken? Mijn lief en ik keken elkaar aan. Want had deze wat bekakte maar ook moedige verslaggever geen gelijk? Moeten wij met de rest van de wereld wel hier staan te apegapen wanneer een megalomane maffiabaas die – sinds hij aan de macht kwam met wat zijhulp van tyran Putin – al betrapt is op meer dan duizend verifieerbare leugens, en een massamoordenaar die meer van concentratiekampen houdt dan van zijn onderdanen, elkaar onder de schaduw van de tafel handjes schudden? Verdient een van dit uitschot het om ook maar met enig ontzag te worden gehonoreerd? Wat zegt dat over ons, over onze morele standaard? Toen Chamberlain in 1938 terugkwam uit Muenchen, werd hij bejubeld omdat hij de oorlog voorkomen zou hebben. Wat de wereld verloor was de vrede. Hetzelfde kan best gelden voor Sentosa, Singapore.
We hebben een keus: het beest blijven dat we zijn. Dan gebruiken we het vuur als primaten die de boel in de hens willen steken. Die chaos creeeren. Een huis kun je afbranden in een kwartier. Maar er een bouwen, dat kost “time and craftsmanship”. Waar kun je het vuur ook voor gebruiken? Voor het verlichten van de geest. Laat het woord Gutmensch verworden tot een Geuzennaam, die we kunnen dragen met trots! Want dat is de keus, als het er op aankomt. Wat willen we zijn? Een goed mens die bezorgd is om de wereld die hij of zij nalaat aan de kleinkinderen waarin die moeten leven? Of buigen we ons hoofd voor leugenaars, leiders en moordenaars?
Na een tijd waarin de homo ludens van Huizinga zich bevrijdde en altoos ontspoorde, is het tijd voor de resurrectie van de homo lucidus. De lichtere oftewel verlichte mens, die niet al die ballast van een veel te licht ontvlambare Zero Sum-gorilla op zijn welhaast onbehaarde primatenschouders wenst te torsen.
Tip: geef die Nobelprijs aan het Koreaanse volk, indien het daadwerkelijk tot een akkoord komt. En niet aan Un of The Don. Dat zal deze bullebakken leren. Van wereldleiders verwachten we dat ze primes inter pares zijn, geen Godfathers die ons intimideren, chanteren, bruskeren en uiteindelijk ruïneren. Met macht komt verantwoordelijkheid. Met verantwoordelijkheid komt respect. Met respect komt dienstbaarheid. Met dienstbaarheid komt dankbaarheid. Met dankbaarheid geluk. Met een beetje geluk komt er liefde. En met liefde komt er rust: Pax. Voila! Precies: waar ons woord pauze van af is geleid. Stop met het creeeren van chaos. Take a break. Haal diep adem. Wees dankbaar. Want – zoals de oude professoren zeiden -: vrede is het alleen… in de pauze.
Noot: Wilt u weten hoe deze dappere maar ontslagen verslaggever heet? Kijk op BBC.Com en ontdek hoe hij helaas niet bestaat.
Serge van Duijnhoven (1970) is dichter en historicus. Frontman van de band Dichters dansen niet. Auteur van het Eerste Wereldoorlogboek Hadden we maar dezelfde taal gesproken (Rubinstein 2016).
Amerikanen lopen niet – over het nieuwe boek van Arjen van Veelen
Arjen van Veelen, Amerikanen lopen niet (Leven in het hart van de VS), (De Correspondent 2018) 18,- Euro
door Serge van Duijnhoven
Toen Donald Trump in 1974 op tv gevraagd werd wat zijn favoriete boek was dat hij had gelezen, antwoordde hij zonder te verpinken: Citizen Kane. Om vervolgens een zeer accurate beschrijving te geven van de film waarin Orson Welles als Kane ten gronde gaat als mogul vanwege zijn eigen tekortkomingen. Vol inlevingsvermogen zien we Trump aan de interviewer vertellen hoe eenzaam het is op de toppen van Mount Kane. Het vergt niet veel fantasie om in dit meesterlijke boek dat in werkelijkheid een film is, een voorafschaduwing te zien van het lot dat Godfather Trump wacht als zijn op loyaliteit en hufterigheid gefundeerde koninkrijk in puin zal vallen. We weten inmiddels dat America First in werkelijkheid America Alone betekent. Op de solitaire innerlijke ineenstorting van de Zero Sum-mens Trump, is het nog even wachten.
Nu zijn alle politici van tijd tot tijd leugenaars, voor hun eigen of ons aller bestwil, maar Trump maakt het wel heel bont. De teller van het aantal aantoonbare leugens staat inclusief de Primaries al op ruim anderhalf duizend. De New York Times houdt de tel naarstig bij. De gelederen die Trump steunen weerkaatsen de bal, en beschuldigen op hun beurt al wie zich ergert aan of wijst op de generische leugenachtigheid van hun president, op het verspreiden van Fake News. De kritische pers is Luegenpresse. Waar kennen we dat van? Het Trump kamp heeft weldegelijk een agenda, en die luidt: de federale overheid zoveel mogelijk afbreken, oude deals verbreken, de wereld dicteren en anderen de troep laten opruimen. Trump doet, veel meer nog dan aan de superrijke aristocraat Kane, mij toch bovenal denken aan de hufterige protagonist John Self uit de meesterlijke roman Money van Martin Amis. Self´s levensmotto: “to drive is to show who owns the road!”, zou ook Trumps grafschrift kunnen zijn.
Er zullen nog veel interessante biografieën verschijnen over het geval Trump, en de wereld waarin hij fikkie wilde steken. Maar wie geinteresseerd is in de diepere historische gronden die The home of the brave and the free, in een tot op het bot verdeelde natie van haatdragende misdeelden versus iets fatsoenlijker misdeelden hebben getransformeerd – met een godfather uit een zakelijk misdaadsyndicaat aan het hoofd van het land -, die leze Amerikanen lopen niet (Leven in het hart van de VS) van schrijver en graecus Arjen van Veelen. Dit werk, dat een bewerking is van stukken die Van Veelen tussen 2014 en 2016 vanuit Amerika schreef voor De Correspondent (tevens uitgever van dit boek), slaagt erin op microscopische wijze in te zoemen op datgene wat de Amerikaanse Droom en daarmee de Amerikaanse ziel, tot in het merg gecorrumpeerd heeft.
In Amerikanen lopen niet, beschrijft Arjen van Veelen op dezelfde meticuleuze wijze als hij deed in Aantekeningen over het verplaaten van obelisken (2017), de resultaten van een zoektocht. In zijn vorige boek betrof het een zoektocht naar de ziel van zijn overleden vriend Tomas zowel als die van Alexander de Grote. In dit boek voert de zoektocht naar het hart van de VS. Heartland USA. Van Veelen wordt bijna als een parachutist in het oog van de orkaan gedropt, als hij samen met zijn vrouw de microbiologe en NRC-columniste Rosanne Hertzberger, in de zomer van 2015 naar St Louis Missouri verhuist. Rosanne heeft een contract op zak om onderzoek te mogen doen in het laboratorium van een prestigieuze universiteit, naar de melkzuurbacterie. De twee hebben een houten huis met een tuin gehuurd, in een voorstad die luistert naar de mooie naam Vinita Terrace, maar die “aan de verkeerde kant” van de stad blijkt te liggen. In het noorden, waar de populatie in de loop van de vorige eeuw steeds zwarter is geworden.
Terwijl zijn vrouw in het lab bacterieën onder het oculair van haar microscopen legt, probeert Arjen thuis wat te werken aan een roman die maar niet af komt. Arjen lummelt wat af, in tuin en wijk, maar merkt al snel dat het niet gebruikelijk is in Amerika om lopend op pad te gaan. Amerikanen lopen alleen als ze hun auto net geparkeerd hebben, zo is de wijsheid. Als je loopt ben je ofwel knettergek, ofwel straatarm. Of beide. Wie loopt is potentiele prooi en jager. Je wordt beroofd, vermoord, of je bent er zelf op uit anderen de dood in te jagen. Arjen laat zich echter niet van zijn stuk brengen. Hij blijft lopen, fietsen, kanoeen, en daalt steeds dieper af in de krochten en cellen van het rottende en tot in de kern gecorrumpeerde organisme van de stad waarin hij terecht is gekomen. En die na de Louisiane Purchase in 1804 bekend is komen te staan als De Poort naar het Westen.
De echte “drop” in het strijdgewoel, kwam al na een maand, toen er rellen uitbraken in de voorstad Ferguson nadat de politie een ongewapende zwarte man (Michael Brown) op straat had doodgeschoten. Een voetganger, die met kogels doorzeefd werd terwijl hij zijn handen in de lucht zou hebben gestoken. Lopen op straat (trottoirs zijn er vaak niet) is vooral voor zwarten, levensgevaarlijk. De kans is wat groot dat ze aangehouden worden. En als zwarte ben je niet alleen meteen verdachte, maar eigenlijk ook al schuldig. Schuldig dat je zwart bent. Van Veelen wordt met zijn spaarzame haren voor de camera van Nieuwsuur gesleurd, op dat moment nog als Amerika Ondeskundige. Hij verslaat de rellen vanaf de rand van de vulkaan, die gedurende enkele nachten steeds weer tot eruptie komt. Maar, en dit siert deze Correspondent nu, hij wil meer. Hij wil, vanuit wat hij “zijn blokhut in de wildernis” noemt, begrijpen hoe het ook in een tijd van een zwarte president, tot zulke rassenrellen kan komen. Hij wil niet alleen maar het vuur van het moment beschrijven.
Gedurende dit zorgvuldig gecomponeerde boek, loopt en reist de schrijver zich als bedachtzame speurneus (een kruising tussen Cees Nooteboom en Bas Heijne) de diepten in van de nog altijd rigooreus gesegregeerde ruimte om hem heen. Die hij op overtuigende wijze tot pars pro toto van het Trump steunende midwesten weet te maken. Een symbool bij uitstek.
Van Veelen is op zijn best als hij zijn innerlijke radar aanzet, en op zoek gaat naar plaatsen op de kaart die het hart van zijn verbeelding sneller doen slaan. Metropolis, Cairo, Plato, Amsterdam Kansas, Noel Arkansas: al die plaatsen met mythische namen worden bezocht en onderzocht. En ook de Avenues, Boulevards en Routes (Route 66 die bij de schrijver om de hoek loopt) van St Louis worden stapsgewijze verkend. Superieur is het gedeelte over de zilverspiegelende Arch, de Gateway of the West, die gebouwd is op een wijk waar zwarten woonden en die het uitzicht van de blanke opperklasse verstierde. Historie, bespiegeling, memorie, analyse: Van Veelen weet het op majeure wijze tot een kraakhelder, alarmerend portret te reduceren van een genetisch gemankeerde stamcel. Laag na laag weet Van Veelen de werkelijkheid om hem heen af te pellen, tot het onsmakelijke zicht resteert op een etterende wond.
Stapsgewijze komt Van Veelen erachter dat niet alleen St Louis, maar de gehele US of A als de gedroomde natie waar iedereen die het maar wil het kan maken, gegrondvest is op een fundamentele leugen. Founding Father Thomas Jefferson schreef in de Onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 de illustere woorden, als kind van de Verlichting: ‘All men are created equal’ en iedereen heeft van nature recht op ‘the pursuit of happiness’.
Van Veelen wijst ons minzaampjes op het feit dat Jefferson zelf honderden slaven gevangen hield op zijn plantage (met een woonhuis dat hij zelf had ontworpen, dat dan weer wel), dat hij zwarten inferieur achtte aan mensen van het beschaafde witte ras, en Indianen omschreef als wilden die dienden te worden uitgeroeid om de vooruitgang en de westzucht van het Manifest Destiny niet in de weg te zitten. Officieel werd slavernij afgeschaft na het einde van de Civil War, maar nog in 1912 stemde de gemeenteraad van St Louis voor het invoeren van een drastische segretatie tussen de blanke populus en het zwarte plebs. Kapitaal heeft de neiging te accumuleren. Armoede en miserie evenzeer. Dat is de tweespalt die dwars door Amerika loopt, en die de eertijdse droom van die magnifieke Amerikaanse leegte heeft gevuld met zoveel haat, ongelijkheid, angst en wapens. De Verenigde Staten zijn, net als de heuvels rond het knooppunt tussen Missouri en Mississippi, gefundeerd op (rassen)ongelijkheid, genocide (van de “aboriginals”) en bedrog (de leugens uit de Onafhankelijkheidsverklaring).
Van Jefferson naar Donald Trump is een hele stap, en het is ongetwijfeld geen vooruitgang. Maar in dit boek weet de schrijver het directe verband tussen die twee, en de erbarmelijke staat waarin het hart van de VS momenteel verkeert, al wandelend en peddelend, overtuigend bloot te leggen. Een geweldige prestatie. Eigenlijk is Arjen van Veelen gedurende de jaren dat zijn vrouw onderzoek deed naar de melkzuurbacterie, net zo goed een moleculair bioloog gebleken. Dit is het beste boek over Amerika, sinds De leegte van Amerika (Prometheus 1995) van Rob Kroes.
Amerikanen lopen niet – Arjen van Veelen (boek)
€18.00
Amerikanen lopen niet
Goodreads rating: 4.67 (6 ratings)
Goodreads rating: 4.67 (6 ratings)
Geen land ter wereld dat zoveel in het nieuws is als Amerika. We volgen de politiek en de media daar op de voet, en kennen Hollywood en New York uit de vele films.
Maar als Arjen van Veelen naar de vergeten stad St. Louis verhuist, schrikt hij: dit is een steenrijk derdewereldland.
Om het Amerika van nu te begrijpen, moet je in St. Louis zijn. Nergens is de kloof tussen arm en rijk, zwart en wit, stad en platteland zo groot als daar.
In dit boek toont de meesterobservator Amerika zoals je dat zelden ziet – en brengt het verrassend dichtbij.
Het drama van de zoon van (Merlijn Kamerling bij Pauw)
Vroeger – en nu spreek ik over de prehistorie van voor de mondiale social media en internet – kon je de zoon of dochter zijn van een beroemde schrijver, muzikant, politicus of kunstenaar. Dat is vaak vloek en zegen. Je zou maar de zoon van W.F. Hermans of Mondriaan moeten zijn. Om niet te spreken van de zonen van Churchill, Drees of William Burroughs. Billy stierf als heroinejunk in Boulder Colorado, waar zijn vader nog altijd gastcolleges hield. Aan Billy´s sterfbed stond een Tibetaanse lama genaamd Chogyam Trumpa. Billy vroeg de lama: ga ik dood of is er hoop? De lama was een paar minuten stil, en sprak: “you may live, you may die. Both are good.”
Tegenwoordig – in tijden van instagram, vlogs en tien kanalen zoals RTL4 boordevol celebrity nieuws – ben je de zoon van een BN´er. Of BN´ers. Zoals Merlijn Kamerling, de zoon van Isa Hoes en Antonie Kamerling. Antonie is niet meer, maar moeder en zoon schoven afgelopen vrijdagavond aan bij de tafel van Jeroen Pauw op NPO1.
Hier een link naar de uitzending van Pauw, vrijdag 1 juni 2018:
Merlijn is negentien, elf toen zijn vader zelfmoord pleegde. Dat zal er ongenadig ingehakt hebben. De jongen nam niet voor niets een sabbatical van een jaar na zijn vijfjarige studie Havo. Moeder sponsorde, want had alle begrip. Een jaar werden er twee. Twee werden er drie. Met geen stok was Merlijn van de bank af te slaan, waar hij zijn dagen beidde met het paffen van joints, het kijken naar Netflix, spelen van games, bezoeken van chillfeestjes, en lange nachten die voortduurden tot in de middag. Merlijn lijkt me, in tegenstelling tot de superschrandere tovenaar waar hij naar is vernoemd, niet de allersnuggerste. Hij is joviaal, maar ook bedrukt. Hij weet niet wat hij met zijn leven moet, en wat hij met zijn leven wil. Merlijn is ongelukkig, en zo ziet hij er ook uit. Sympathiek, maar ook bedremmeld. Vol onderdrukte angst om te proberen en te falen. Hij kan de magie van het leven maar moeilijk vatten. Een psychische kwestie van existentiële orde, in de prehistorie Weltschmerz genoemd. Iedere puber heeft er wel mee te maken, in minder of meerdere mate. Maar als je in de glazen kooi van het BN´er-schap bent opgegroeid vanaf je nog net niet livegestreamde geboorte, dan moet je niet verbaast zijn dat die Weltschmerz en de psychische twijfels die ermee gepaard gaan, op facultatieve wijze vermenigvuldigd worden in het licht van alle camera´s en ogen van de natie. Merlijn verdient de beste hulp en vooral veel liefde van vrienden en naasten. Daar ontbreekt het ook niet aan. Maar over de grond van Merlijns pijn, vroeg Pauw helaas niet door. Toen de met fluwelen handschoenen getooide interviewer aan de getroebleerde puber vroeg wat de eerste stap was om van de bank af te komen, antwoordde de zoon van Isa als een robot: “iets worden waarvan jij het gevoel hebt dat je gelukkig wordt. Los van de wil van de ouders.” En toen Pauw daarop vroeg of Merlijn in die drie jaren van existentieel bingewatchen iets in die trant gevonden had, riposteerde hij confuus: “Ik heb niks gevonden.” En in tegenspraak met wat hij zojuist had beweerd (los van je ouders), mijmerde hij aan het einde van het item over zijn doel om misschien toch wel “zoiets als mijn vader” te worden. Ai.
Vroeger was je de zoon van een onuitstaanbare maar geniale egotist die op deze wereld bergen had verzet of meesterwerken gemaakt. Nu ben je de zoon van een of twee ouders die op Faustiaanse wijze hun alomtegenwoordige roem hebben moeten verruilen tegen het zielenwelbevinden van hun kroost. De wereld van BN´ers is steeds minder een wereld van verdienste, steeds meer een wereld van de roem om de roem. Een syndicaat van inter- en autopromotie, dat net zo verslaafd is aan de aandacht van het publiek als het publiek verslaafd is aan nieuwtjes over zijn celebrities. Wat rest deze tovenaar die niet kan toveren anders, dan in godsnaam van het vat honing waarin Merlijn verdronk tijdens zijn recente puberjaren, ook maar in het kokende bad te duiken van de nationale bekendheid. Voor een sympathiek en jong maar vooralsnog niet al te creatieve of originele jongeman als Merlijn, zou dat ook wel eens meer vloek dan zegen kunnen worden. Als zijn moeder hem rigoureus uit het spotlicht had gehouden, was de druk die nu op hem rust ongetwijfeld minder geweest. Het probleem is dat Isa, als tovenaar die wel kan toveren, zelf blijkbaar is gaan geloven in het sprookje van de roem waarin zij floreert. In plaats van haar zoon privacy te gunnen, sleurt ze hem mee naar de nationale keuveltafel van Jeroen Pauw. Beroemd worden omdat je ouders beroemd zijn of waren, leidt tot een gedegenereerde versie van die roem. Waar Merlijn blijkbaar de consequenties van draagt. Ik hoop van harte dat de met zichzelf in de knoop geraakte Merlijn gelukkig wordt. Dat hij proefondervindelijk durft vast te stellen wat hij zelf nu eigenlijk wil en wie hij is. En dat hij helemaal niet “zoiets als” zijn vader hoeft te worden. Want we weten hoe dat is geeindigd, helaas.
